Në fillim të “Marshit të të gjallëve” ra një bori. Instrumenti frymor tradicional hebre rezonon në një vend ku u vranë një milion hebrenj.
“Marshimi i të gjallëve” zgjat afërsisht tre kilometra nga ish-kampi i përqendrimit të Aushvicit deri në ish-kampin e shfarosjes Aushvic-Birkenau. Rreth 80 të mbijetuar të Holokaustit morën pjesë gjithashtu në shërbimin përkujtimor.
Njëra prej tyreështë Frances Malkin, e lindur në Poloni në vitin 1938 dhe që tani jeton në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. “Kur ata thonë “kurrë më”, nuk do të thotë se nuk do të përpiqen më të na vrasin”, thotë Malkin. “Kjo do të thotë që ne nuk do të largohemi thjesht, por do të luftojmë, gjë që po e bëjmë tani në një pjesë tjetër të botës.”
Presidenti i Izraelit i shoqëruar nga viktimat e Hamasit
Presidenti izraelitYitzhak Herzog theksoi gjithashtu luftën kundër antisemitizmit të sotëm. Në vizitën e tij në Poloni, ai shoqërohej nga dhjetë izraelitë, të cilët u rrëmbyen nga Hamasi në Rripin e Gazës.
Herzogu kujton ata që janë ende në duart e terroristëve: “Në ditët kur antisemitizmi ngre kokën e tij të shëmtuar, kur ka urrejtje ndaj Izraelit, kur ka thirrje për shkatërrimin e Izraelit, ne duhet t’i kujtojmë botës premtimin e ‘kurrë më'”.
Herzogu dhe Duda gjunjëzohen para Murit të Zi
Së bashku me presidentin polak Andrzej Duda, Herzog bie në gjunjë përpara Murit të Zi të ish-kampit të përqendrimit të Aushvicit. Atje, nazistët kryen dënime të shumta me vdekje gjatë epokës naziste.
Duda thotë se kujtimi i Holokaustit duhet të qëndrojë si një paralajmërim për botën, por edhe si një shprehje vlerësimi për ata që u vranë dhe vdiqën. “Nuk mund të heshtësh”, thotë Duda. “Nuk mund të heshtim kur lind urrejtja mes kombeve, urrejtja ndërmjet grupeve etnike”.
Përcjellja e kujtesës tek më të rinjtë
Të mbijetuarit e Holokaustit janë të moshuar, shumë prej tyre tashmë kanë vdekur. Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme që organizatorët e marshimit t’ia përcjellin kujtimin brezit të ardhshëm.
Kjo është arsyeja pse shumë të rinj nga Izraeli, përfshirë Mai Finkelshtein, kanë ardhur në Poloni. “Ideja e Marshimit të të Gjallëve është të festojmë jetën”, thotë ai. “Nazistët donin t’i jepnin fund asaj, donin të vrisnin hebrenjtë. Brezi im i fëmijëve hebrenj është dëshmi se ne arritëm të mbijetojmë”.
Ata, të rinjtë, duan të ruajnë dhe përcjellin kujtimin e tmerreve të Holokaustit. Edhe kur të mbijetuarit nuk janë më këtu./DW